Bilim Kurgu İle Al Bize Ne Anlatıyor?

Bilim Kurgusu, AI İle Olan Sorunumuz Hakkında Bize Ne Anlatıyor?

Otonom ve uzman sistemler olsa bile, popüler kültürde düşünüldüğü gibi, henüz mevcut değildir. Akıllı telefonlar süper bilgisayarlar olmayabilir, ancak işletim sistemlerinin nasıl çalıştıkları açısından iyi bir bilgisayar oyunu “AI” hakkında konuşmaktan mutluluk duyuyoruz, ancak oyuncular hızla kendi sınırlamalarından ve yaratıcı düşünmeyi beceremekten yararlanmayı öğreniyorlar. Bu sistemler ile Yapay Genel İstihbarat (AGI) veya “güçlü AI” olarak adlandırılan, bir insanın genel zekası ve yeteneklerine sahip bir AI arasında önemli bir fark vardır. Hem ABD hem de İngiliz hükümetlerinin AI araştırmalarının önemi ve etkilerini araştırması, potansiyel ekonomik ve sosyal etkilere odaklanmıştır. Kültürel olarak, anlayışımız bilim kurguda temsil edilen yollarla bilgilendirilir ve AI’nın her zaman AGI anlamına gelmediği varsayımı vardır. AI’nın kurgusal temsili, teknolojiye olan tutumumuz hakkında, gerçekliğinden (bazen bunu unuttuğumuz halde bile) çok daha fazla ortaya koymaktadır. Bu nedenle bilim kurgu, AI’nın kamuoyunun görüşünün değerlendirilebileceği ve gerektiğinde düzeltilebileceği değerli bir kaynak olabilir.

Alex Proyas’ın Isaac Asimov’un öykülerine uyarlamasında, Ben, Robot (2004), bir dedektifin robotların güvensizliğinin nedenini öğrendiğimiz bir sahnesi var. İki aracın nehre dönüştüğü bir araba kazasını anlatıyor ve bir robot dedektifi kurtarmaktan çok daha iyi olduğunu çünkü dedektifin daha yüksek bir yüzdelik hayatta kalma şansı olduğu için bir çocuğu kurtarmaktan daha iyi olduğunu belirtti. Bu sahne, AI’yı ve çocuğu kurtarmayı seçmiş olan dedektifin insanlık yanlılığını göstermeye hizmet eder. Bu sahne, tüm Hollywood için, AI araştırmasıyla ilgili temel etik meselelerin göstergesidir: AI’yi “ahlaki” değil, sadece kodlanmış davranışların bir modeli olarak reddeder. Ama bu durumda robot aslında yanlış mı? Bir hayat kurtarmak ikiden daha iyi değil mi? Burada acil durum triyajı “insanlık dışı” olarak görülmekle birlikte gerekli değildir. Bu kararın verildiği bağlamda, robotun sonuç yüzdesine ulaştığı parametreler de, programlanmış olanlar tarafından da sınırlı olmakla birlikte, herhangi bir sayıda endişeyi de hesaba katabilir. Duygusal tepki, çocuğu kurtarmak temelde duygusal bir yaklaşım mı, doğru olan mı?

Bir AI-geleceği ile ilgilenen bir toplum olarak karşı karşıya olduğumuz sorunlardan biri de, makine ustalıklarının, evrensel olarak uygulanabilir olduklarına inanmak istediğimizde, kendi ahlak kurallarımızın olumsallığını gösterebileceğidir. Sorun robotun yanlış olmadığı değil, gerçekte doğru olabilir mi? Fakat insanlık ile nasıl işbirliği yapabilecekleri konusunda nispeten az sayıda var (Asimov bu konuya erken girmiş ve Ann Leckie’nin yardımcı üçlemesi de ilgi çekicidir). İkiyüzlülük, bu eğilimin hükümetlerin vatandaşlarını ve şirketlerin sosyal medya beslemelerini (yazılım robotlarını kullanarak bile) analiz etmesini sağlamasının iyi bir şey olduğunu, ancak bir AI’nın yapmaması gerektiğini göstermektedir. Bu, vidalanmaktan mutlu olduğunuzu söylemek gibidir, sadece bir bilgisayar ya da başka bir memeliden değil, bir bilgisayardan.

Dolayısıyla, bir çözüm, AI’ları nasıl sınırlandıracağını ve onlara insan ahlakını öğretmeyi düşünmektir. Fakat eğer AI’leri ahlaki davranışlara sahip olmak için eğitirsek, onlara kim eğitmek için güveniriz? Kendileri için düşünmek için robotlara güvenmiyoruz, onları programlamak veya etik olarak kullanmak için kendimize güvenmiyoruz ve onlara öğretmek için kendimize güvenemeyiz. AI’nin kamuoyuna yönelik algıları, bu tür kamusal yıkımların ve bilim kurgularının çoğunda açıkça görülen olumsuz görüşün desteklediği bu tür bir güvensizlik ve kuşkuyla yönetilecektir. Fakat belki de bu tür örneklerin ortaya çıkardığı şey, AI ile olan sorunun, “yapay” olması değil, ahlaksız olması, hatta ekonomik ya da sosyal etkisinin olmamasıdır. Belki sorun biziz