Vahşi Hayvanlar Nasıl Evcilleştirilir?

Evcilleştirme Nedir?

Evcilleştirme, evrim sürecinde ilerleme anlamına gelir. Daha güçlü olduğu düşünülen bir türün (örneğin insan), başka bir türü (örneğin vahşi hayvanları) önemli özelliklerine göre ayırıp, sadece o özelliğe sahip olanların çiftleşmesine izin vermesi, diğerlerinin çiftleşmesine izin vermemesi, ağır cezalara tabi tutması, sürece yapay seçme şeklinde müdahale etmesinin sonucunda yeni türlerin ortaya çıkması / evrimleşmesi olayıdır. Bu sayede hayvanlar, soylarından gelen özellik olan yırtıcı ve vahşi olabilen atalarından daha farklı olarak “evcil”, yani “eve uysal” hale gelebilirler.

Evcilleştirme İle Ehlileştirme Arasındaki Fark Nedir?

Bu terim genel olarak ehlileştirme ile karıştırılmamalıdır. Ehlileştirme belli bir hayvanın, insanlar ile aynı ortamda daha rahat yaşayabilmesi için davranışlarının alıştırılması olayıdır. Yani burada vahşi ve yırtıcı olama durumu yoktur, hayvan evcil değildir; ancak insanlar arasında yaşayamayacak kadar vahşide değildir. Ehlileştirme işleminde evrim yoktur daha çok öğrenme temelli bir olaydır. Evcilleştirme için bu durum biraz daha kapsamlı olup hem evrim hem öğrenme bir aradadır.

Başka bit bakış açısı ile her evcil hayvan ehlî olmak mecburiyetinde değildir. Evrimsel süreçte yapay seçilim yoluyla değiştirilmiş birçok hayvan da, aslında ehlî değildir. Bunun en bilindik örneği tavuklardır. Tavuklar, evrimsel süreçlerinde insanların uyguladığı yapay seçilimden dolayı gerçek anlamda değişmiş türlerdir. Fakat halen ehlî hayvanlar sayılmazlar ve hem insanlar hem de yaşam alanlarına yaklaşmak onlarla yaşamaktan hoşlanmazlar.

Neden Bazı Hayvanlar Evcilleştirilir, Diğerleri Evcilleştirilemez?

Evcilleştirmede rol oynayan aşağıda sıralayacağımız özellikler bunlar için bir sebep olmakla birlikte tamamen hayvanın bir karakteri olduğunu unutmamak gerekir.

Hızlı büyüme oranı: Hızlı büyüyen hayvanlar daha kolay evcilleşirler. Bunun sebebi, onları yapay seçilime konusuna daha uygun olmalarıdır. Bir hayvan ne kadar hızlı üreme yaşına gelebilirse, bir insan yaşamı içerisine sığdırabileceği o hayvanın nesil sayısı da o kadar fazla olur, böylece evrimin etki miktarı da o kadar fazla olacaktır. Tabii bu tür hayvanların ekonomik değeri de daha yüksektir.

Dik başlılık / Esneklik: Evcilleştirme çok uzun bir süreçtir ve bu zaman diliminde insanların sabırlarına ve dikkatine tamamen güvenmek doğru olmaz. Dolayısıyla bu hayvanların sahipleri olmadan da yaşayabilecek canlılar olması gerekmektedir. Bu özellik asla unutulmamalıdır ve esnek olmayan hayvanların evcilleştirilmesi mümkün değildir.

Sosyallik: Evcilleştirdiğimiz hayvanları genellikle tek tek değil, sürüler halinde evcilleşirler. Dolayısıyla sosyal hayvanlar canlılara olan yatkınlıklarından dolayı evcilleştirilmesi genellikle daha kolaydır.

Grup Aklıyla Hareket Edebilme: Bir sürü mantığı güden ve bu sürüyle birlikte hareket etme isteği olan hayvanları evcilleştirmek, dik başlı uysal olmayan ve tekil yaşayan hayvanları evcilleştirmekten çok daha kolaydır.

Düşük Öfke: Bir hayvan ne kadar öfkeli ve saldırmaya meyilliyse, o kadar zor evcilleştirilir. Ayrıca saldırgan ve dövüşmeye meyilli hayvanların üreme oranları olmayanlara kıyasla daha düşüktür.