Vladimir Putin İktidarda Nasıl Kalıyor?

Rus Komplo Teorileri

Batı ülkelerinin işlerine karışan Rus iddiaları, Soğuk Savaş’tan bu yana Batı siyasetinin ısrarcı bir özelliği olmuştur. 2016 ABD başkanlık seçimlerinde Rus müdahalesine ilişkin iddialar, geçen yüzyıldan bu yana uzun süredir şüphelenilen komplo dizilerinde yalnızca en yenisidir. Ancak Rus siyasi söylemi aynı zamanda komplo teorileriyle de birbirine karışıyor. Rusya’da olan her şey, Batı’da çıkarılan bir veya diğer Rus karşıtı komplo tarafından izlenir.

Sovyetler Birliği’nin çöküşü bile – ABD’yi kalan tek süper güç olarak bırakan dünya siyasetinde çok önemli bir nokta – bazı Rus komplo teorisyenlerine göre, ülkelerinin yurtdışındaki düşmanları tarafından planlanıp idam edildi. “Tehlikeli, komplo kurucu Batı” imajının Rusya’da ulusal birliği nasıl sağladığını ve ülkenin Vladimir Putin‘in yönetimindeki otoriterleşmeye hızlı dönüşünü meşrulaştırmaya yardımcı olduğunu açıklıyor. 1991’den beri Rus komplo kültürünün merkezinde duran, Sovyet çöküşünün ABD’nin komplo olduğu fikri. Çöküşün hızı ve Rusya’nın genel nüfusu ve seçkinleri tarafından algılandığı karmaşa, ABD’nin ve “Batı etkisinin” iç ajanları olduğu fikrinin popülaritesini besledi.

Böylece 1991 ve sonrasında ortaya çıkan olaylar – ekonomik reformlar ve Rusya’nın dünyadaki etkisinin azalması – Batı’nın Rusya’yı yıkma isteğindeki en yüksek başarı noktası olarak görülüyor.

Komplo teorilerinin, bazıları için modern dünyadaki güç ilişkilerini yorumlamanın etkili bir yolu olarak hizmet ettiğini unutmamak önemlidir. Her gün bizi etkileyen karmaşık sorunları açıklamada harikadırlar ve noktaları kolayca birbirine bağlayabilirler ve hatta belirli bir topluluğun (ya da aslında bütün bir ulusun) neden travmatik deneyimlere maruz kaldıklarına ilişkin nispeten basit açıklamalar yapabilirler. Bu çalkantılı zamanlar, popülerlik ve politik başarı kazanmak için komplo teorilerini yayarak halkı harekete geçirmek istekli yetenekli liderleri doğuruyor. Amerikalı hukuk bilgini Mark Fenster’in belirttiği gibi, komplo teorileri, izleyicileri hayal edilen “öteki” – gizli “güç bloğu” na karşı “halk” olarak birleştirmeye yardımcı olarak önemli bir iletişimsel işleve sahiptir. Böylece Donald Trump ve siyasi müttefikleri, popülist hareketinin önünde duran “derin devlet” hakkında sık sık konuşurlar.

Bunun gibi popülist çağrılar, böyle bölümleri uygulayan liderlerin toplumu kutuplaştırmak ve itibarlarını zedeleyerek veya hatta onlara karşı harekete geçmekle hakaret ederek rakiplerini baltalamasını sağlar. Sovyet sonrası Rusya’da gözlemlediğim şey şuydu: Batı karşıtı komplo teorileri, günlük yaşamın bir parçası haline geldi, sadece paranoyak insanların dünya görüşünün bir unsuru olarak değerlendirilemezler. Kremlin’in otoriter değişimi ve 21. yüzyılın ilk on yılında anti-demokratik mevzuatın kullanılmasını haklı çıkarmasına yardımcı olan güç savaşlarında çok etkili bir araçtı.
Komplo teorileri halkı harekete geçirebilir ve isimleri ABD hükümetine ya da istihbarat servislerine bağlandığında siyasi muhaliflerin itibarını ve meşruiyetini yok etmekte faydalıdır. Muhalefet lideri Aleksei Navalny ve Golos (seçimleri izleyen STK), her ikisi de sahtekârlıkla suçlanan keskin örneklerdir – ve Navalny defalarca tutuklandı.

Sovyet çöküşünün komplocu okuması, ülkeye sadık olan Rus halkı ve bizleri SSCB’nin yıkılmasını memnuniyetle karşılayan ve bundan yararlanan “onlar” ı tanımlamaya yardımcı oluyor. 2007’de yapılan genel seçimlerde bu Kremlin nasıl tasvir Putin’in Birleşik Rusya partisi ile yarıştı. Rusya’nın komplo teorilerini farklı kılan şey, ABD’de tabandan toplumun üst seviyelerine yayılma eğiliminin aksine Rusya’da bunun yukarıdan aşağıya bir süreç olduğudur. Sıradan Ruslarla yapılan konuşmalarda, sıradan ve politikacılardan, ünlü TV sunucularından ya da magazin dergilerinden okudukları fikirleri duymaları yaygındır.

Rus siyasi liderleri bu teorileri kendileri yaymamaya çok dikkat ediyorlar – bu rol kamu entelektüelleri veya devlete bağlı medyaya erişimi olan düşük düzeyli politikacılar tarafından oynanma eğilimindedir. Sunucular haftalık haber gösterileri, misafir sayısız politik talk show ve a yazarların sayısız de dezenformasyon yayma yardımcı olur. Bu, Putin gibi liderlerin zaman zaman sıradan Ruslarla geçerliliğini kazanmalarına yardımcı olmak için komplocu fikirlerden bahsetmediklerini söylemek değildir . Sibirya’daki Novosibirsk’ten bir işçi, eski ABD dışişleri bakanı Madeleine Albright’ın Rusya’yı uluslararası kontrol altındaki birkaç bölgeye bölmeyi önerdiğini düşünüyorsa, 2007’de Putin’e sorduğunda, Putin, bu fikirleri Albright’ın kendisinden hiç duymadığını belirtti.

Rusya’yı ilgilendiren herhangi bir ihtilaf veya büyük uluslararası olayla ilgili olarak Kremlin’in tutumunu savunmak için tercüman bir dönüş var: Skripal zehirlenmelere karşı – Birleşik Krallık’ın Kremlin’e parmağını işaret ettiği gerçeği (kuşkusuz, yetersiz kanıtlarla) İngiltere hükümeti Rus düşmanı olan. Bu temaların arka planda köpüren olması kesinlikle Putin’in Rusya’nın kontrolünü korumaya yardımcı oluyor. Rusların artık iktidarda olmadıklarında (ne zaman olursa olsun) tartışmaya açık olduklarında aynı şekilde hissetip hissetmeyecekleri – ancak yirmi yıla yakın bir süredir özenle beslenen Batı karşıtı önyargılar, onu takip etmek isteyen popülistler için çok güzel oynayacak Kremlin’e.