Vladimir Putin Rusya’nın Temellerini Nasıl Attı?

Rusya Değişime Nasıl Ulaştı.

Anayasal değişikliklere ilişkin ulusal bir oyla zafer elde ederek Vladimir Putin, tekrar ayakta kalmayı seçerse 2036 yılına kadar Rusya’nın cumhurbaşkanı olarak kalabilir. 20 yıllık iktidardan sonra, Rusya’nın kaotik 1990’larının anlatımı, Putin’in istikrarı geri kazandıran lider olarak meşruiyetinin temelini koruyor.

On yıl hala kamuoyunu bölüyor olsa da, şüphesiz, tehlikeli ve heyecan verici bir dönem olduğudur. 90’ların belirsizliği, o zamanlar popüler olan Rus kelimesi olan bespredel, anarşik özgürlük ve hesap edilemez otorite anlamına gelen 1989 hapishane dramasının başlığıyla özetleniyor.

O zaman, Rusya’nın çalkantılı Sovyet sonrası geçişi, batı sonrası istikrarlı bir savaş için korkunç bir yan gösteri olarak görüldü. Bir nesil sonra, o dönemin belirsizlikleri o zamankinden daha geniş bir rezonansa sahiptir.

1990’lar, Sovyetler Birliği’nin ilk çok partili seçimleriyle Mart 1990’da Boris Yeltsin’in Rusya’nın lideri olarak ortaya çıkmasıyla başladı. 31 Aralık 1999’da Yeltsin, Putin lehine istifa ederek sona erdi.

On yıl, 1991 ve 1993 yıllarında iki başarısız darbe ve iktidardaki Komünist Parti ile SSCB’nin kaldırılmasını içeriyordu. Sovyet ekonomik bağları koptuğunda, pazar ekonomisi yaratıldığında ve kitlesel özelleştirmelere eşlik eden şok terapisinde büyük ekonomik çıkıklar meydana geldi. Sosyal etki çok büyüktü. Yaşam beklentisi düştü, 1991-2001’de Rusya’da beş milyona kadar fazla yetişkin ölümü ile doğum oranları çöktü ve bu eğilimlerin her ikisi de yaygın suç ve kaçakçılıkla daha da güçlendi. Bu olumsuz etkiler 1991-94 ve 1998-99 yıllarında ekonomik kriz dönemlerinde yoğunlaşmıştır.

O döneme ait iktidar yoğunluğunun reformların başından itibaren nasıl bir trend olduğunu gösteriyor. Putin ile ilişkili hükümet tarzı reform hareketinin bir parçasıydı. Bu, devlet ve toplum kahramanları arasındaki 19. yüzyıl Rus tartışmasının yeniden eşleşmesiydi. Her iki durumda da kazanan devletçilerdi.

St Petersburg’un önde gelen reformcusu ve belediye başkanı gibi güçlü yürütme yönetiminin savunucuları için, Putin’in seçtiği meclis üyeleri olarak hizmet verdiği Anatoly Sobchak, etkili yönetişimin önünde bir engeldi.

Tüm reformcular Ağustos 1991’de katı Sovyetler tarafından yapılan darbe girişimine karşı çıkmak için birleştiler, ancak o zamandan beri reform kampında yürütme ve temsilci güçlerin savunucuları arasındaki bölünme daha da büyüdü. Ekim 1993’te cumhurbaşkanı ve parlamento arasında kısa bir silahlı çatışmayla sonuçlandı. Parlamenter güçler çoğunlukla liberal karşıtı milliyetçilerdi, fakat konseyler tarafından da desteklendiler. Yeltsin, darbe girişimini bastırmak için güçlerine parlamentoya ateş etmelerini emretti. Parlamento bozguna uğratıldığında, ülke genelindeki bölge ve şehir konseylerinin çoğu dağıtıldı ve yerine güçleri azaltılmış meclisler geldi.

Sobchak ve eski müttefikleri arasındaki çatışma 1999’da ölümüne kadar devam etti. O zamana kadar eski yardımcısı Putin, Kremlin yönetiminin çekirdeğini oluşturmak için Sobchak’ın St Petersburg ekibinin çoğunu alarak ulusal düzeyde yürütme gücünün zirvesine ulaşmıştı. Hiyerarşinin tüm seviyelerinde gücün yoğunlaşması, parlamenter sistemlerin doğasında var olan uzlaşmalardan ziyade, onu kazanmak için daha yoğun bir sıfır toplam mücadelesi anlamına geliyordu. Daha yüksek bahisler, bir bilgi savaşı için medyanın agresif bir şekilde harekete geçirilmesi anlamına geliyordu.

O zamana kadar, özelleştirme ile ilgili yolsuzluk Yeltsin ve reformcuları popüler hale getirmişti. Ve çoğu komünistlerin iktidara dönmesinden korkuyordu. Demokratlar umutsuz önlemlere başvurmak zorunda kaldılar. Büyük medya imparatorlukları olan güçlü oligarklarla yapılan anlaşmalar da dahil olmak üzere Yeltsin’in yeniden seçilmesini sağlamak için mümkün olan her kaynak seferber edildi. Yeltsin başkanlığı Rusya’nın bölge valileri ve oligarklarına bağlı kaldı. 2000 yılında “hukukun diktatörlüğü” sloganı altında kampanya yürüten Putin’e bu grupların güçlerini azaltması düştü. Böyle bir sloganın popüler desteğe sahip olabilmesi, 1990’ların sonlarında halkın ne derece hayal kırıklığına uğradığını gösteriyor. Ancak, gücün yoğunlaşmasına yönelik yön, Putin’in cumhurbaşkanı seçilmesinden neredeyse on yıl önce belirlenmişti.

90’lı yıllarda Rusya’nın reformcuları büyük ölçüde istedikleri geri dönüşü olmayan ekonomik değişime ulaştılar. Yeni Rusya için olumlu bir anlatı oluşturmada daha az başarılıydılar. Reform, Rusya’nın batıdan mümkün olduğunca fazla şey öğrenmesi gerektiği fikrine dayanıyor gibiydi.

Zamanla, batının bu idealize bakış açısıyla hayal kırıklığı arttı ve kamuoyu daha milliyetçi oldu. 1990’ların sonunda milliyetçilik hem bir tehdit hem de bir fırsattı. Putin’in tanınmış rol modelinde, III. Yüzyılın sonlarında Çar Alexander III döneminde olduğu gibi, politika, milliyetçiliğin devlete bir ideoloji sunmasını sağlarken, merkezileşme elden çıkmasını içerecekti. Putin’in getirdiği yeni anayasal değişiklikler, daha fazla güç ve ulusal kimlik ve egemenliğe vurgu yapan bu ikili yola devam ediyor ve her ikisinin de kökleri 1990’ların başlarında var.