Mutlu Sonlar Kötü Kararlara Yol Açabilir?

Doğru karar verme yöntemleri Nasıl olmalı?

Sonu iyi olan deneyimler genel olarak iyi olmayabilir ve daha az iyi biten deneyimler ille de o kadar da kötü olmayabilir. Örneğin, beş tur poker oynarsanız, ortada iki kez kazanmaktan, sonunda bir kereye göre daha fazla keyif alırsınız ancak bunu her zaman fark etmiyoruz. Aslında, bizi kötü kararlar almaya sevk eden sayısız zaaftan biri, mutlu sonlar için yersiz bir tercih.

Mutlu bir son, deneyim geliştikçe her şeyin daha iyi olduğu anlamına gelir. Ancak mutlu sonlara odaklanmak, bu yolda olanları ihmal etmemize neden olabilir. Mutlu bir son kısa olabilir ve uzun bir sıradanlık döneminin ardından gelebilir.

Çoğumuz keyifli deneyimlerimiz olabildiğince uzun olduğunda zevk alırız, ama aynı zamanda her şeyin iyi bitmesini isteriz. Bazı insanlar tüm deneyimlerinin mahvolduğunu hissedebilir. Ancak, hayal kırıklığı yaratan bir son nedeniyle, önceden alınmış olan zevk, göz ardı edilmemelidir. Son gün haricinde uzun bir tatil, genel olarak havanın güzel olduğu çok daha kısa bir tatilden daha kötü değildir.

Ancak, bazı insanlar geçmiş deneyimler hakkında tam olarak böyle hissediyor. Ve her zaman daha iyi ve daha iyi hale gelen bu saplantı, uzun vadeli sonuç pahasına kısa vadeli büyümeye odaklanır. Sorunun özü, sürerken neyi sevdiklerimiz ile son izlenimden sonra tekrar istediklerimiz arasındaki farktır. Mutlu uca sabitlemek, genel keyfimizi değil, yalnızca nihai izlenimimizi en üst düzeye çıkarır.

İnsanların mutlu sonlara ilgi duymasının iyi bir nedeni olduğu ortaya çıktı. Beyin kayıtlarının hesaplamalı analizleri, bir deneyimin değerini iki farklı beyin bölgesinde kaydettiğimizi gösterdi. Ancak amigdala’nın karar verme üzerindeki etkisi, önceki bir deneyim iyi bitmezse, anterior insula adı verilen bir bölgedeki caydırıcı faaliyetle işaretlenir. Anterior insula bazen tiksinti gibi olumsuz deneyimleri işlemekle ilişkilendirilir bu da bazı insanların mutsuz son tarafından aktif olarak itildiğini düşündürür.

Kumar deneyinde, iyi karar vericiler, sonunda daha büyük altın para alıp almadıklarına bakılmaksızın, toplamda en fazla paraya sahip potları seçtiler. Amigdaladaki toplam değerin güçlü bir temsilini gösterirken, optimal olmayan karar vericiler anterior insulada daha güçlü aktiviteye sahipti. Diğer bir deyişle, iyi karar vericilerin, mutsuz bir son gibi bir deneyimle ilgili hoş olmayan bir izlenimi geçersiz kılabilmeleri gerekir.

Diyelim ki akşam yemeğine çıkıyorsunuz ve daha önce gittiğiniz bir Yunan ve İtalyan restoranı arasında seçim yaptınız esasen beyninizden geçen sefer hangi öğünün en iyi olduğunu hesaplamasını istediniz. Yunan restoranındaki tüm yemekler “oldukça iyi” ise, açıkça tüm akşam yemeği “oldukça iyi” idi. Ama İtalyan ana yemek sadece “iyi” idi ama sonunda harikaydı, o zaman o İtalyan restoranı hakkında fazlasıyla olumlu bir izlenim edinmiş olabilirsiniz çünkü yemek mutlu bir sona sahipti.

Bu beyin mekanizmaları istesek de istemesek de işlediğinden, insan kültürü tarafından algılarımızı reklam, propaganda, sahte haberler vb.

Yoluyla manipüle etme ilgisiyle anlatıya ve hikaye anlatıcılığına duyarlılığımızı kullanarak pekiştirilebilir. Kimse reklama karşı bağışık değildir. Ne kadar çok kurum düşüncemizi manipüle ederse, iyi kararlar alma kapasitemiz o kadar fazla tehdit altındadır. Sahte haberlere ve diğer manipülasyonlara direnmemize yardımcı olmak için sezgisel beynimizin gerçekten daha bilinçli düşünme süreçlerimizden müdahaleye ihtiyacı var.

Çoğumuz bunu nasıl yapacağımızı zaten biliyoruz, örneğin içgüdülerimize güvenmek yerine kendimizi daha akıllı kararlar alabilmemiz için bir artılar ve eksiler listesi yazarak. Günlük davranışımız yakın geçmişe çok dar bir şekilde odaklanırsa, kaçırırız. Durup prefrontal korteksimizi kullanarak ne yaptığımızı düşünmeli ve bu dürtüleri geçersiz kılmalı ve kararın en alakalı yönüne odaklanmalıyız.